Biện pháp canh tác cây ăn trái trong mùa mưa, bão và hạn, mặn (Lượt xem: 1783)

Biện pháp bảo vệ vườn cây ăn trái trong mùa mưa, bão

Mùa mưa được xem là điều kiện thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng, tuy nhiên điều bất lợi vào mùa này là ngập úng, giông bão, sâu bệnh tấn công mạnh, gây thiệt hại về năng suất, làm giảm chất lượng trái. Do đó, các giải pháp canh tác giảm thiểu rủi ro đổ ngả, ngập úng cho vườn cây cũng được nhiều nhà vườn chủ động triển khai ngay từ đầu mùa mưa. Ông Trần Văn Thuyền ở ấp Vàm Hồ A, xã An Thạnh Nam, huyện Cù Lao Dung, chia sẻ: “Ở Cù Lao Dung, thường thì triều cường đỉnh lũ lên cao vào Rằm tháng 9 và tháng 10 âm lịch. Nhưng do tôi có làm đê bao vững chắc, gia cố hàng năm nên vườn cây ăn trái của gia đình không bị ngập nước. Hệ thống mương vườn trên mặt liếp có xẻ rảnh để khi mưa dầm thoát nước kịp. Nếu trường hợp mưa nhiều vào con nước rong, vườn bị ngập thì tôi sử dụng hệ thống máy bơm, thoát nước ra ngoài nên vườn nhà tôi không bị ngập úng.  

Ngành chuyên môn tham quan mô hình trồng cây ăn trái tránh mưa, bão và hạn mặn của ông Trần Văn Thuyền (áo thun xanh).

Theo dự báo của Trung tâm Dự báo Khí tượng, Thủy văn quốc gia thì trong năm 2023 sẽ có khoảng 12-14 cơn bão mạnh và áp thấp nhiệt đới, trong đó có khoảng 4 - 6 cơn ảnh hưởng đến đất liền. Năm nay, lượng mưa có xu hướng gia tăng, có thể gây ra hiện tượng mưa lớn gây lũ, ngập lụt cục bộ,... Cây ăn trái là loại cây trồng lâu năm có mức đầu tư khá lớn, nếu bị thiệt hại sẽ làm cho nhà vườn bị ảnh hưởng về kinh tế và mất nhiều gian để cây phục hồi, phát triển. Để chủ động phòng, chống ngập úng và đổ ngả cho vườn cây trong điều kiện mưa, bão, kỹ sư Võ Văn Vũ - Phó trưởng Phòng Bảo vệ thực vật, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sóc Trăng, khuyến cáo: Trước mùa mưa, bão nhà vườn nên cắt tỉa cây, đọt là thân chính giúp cho vườn thông thoáng để hạn chế những đợt gió mạnh làm đổ ngả cây. Làm mương thoát nước trong vườn để tránh ngập úng cho cây, đặc biệt là cây trồng đến mùa thu hoạch, nhà vườn nên theo dõi thông tin trên báo, đài cũng như khuyến cáo của ngành nông nghiệp địa phương để thu hoạch sớm nhằm tránh thiệt hại. Chủ động phương tiện tại vườn để bơm thoát nước. Mùa mưa, bão, đối với vườn cây chuẩn bị xử lí ra hoa phải đảm bảo thoát nước tốt. Đối với cây ra hoa và mang trái bị ảnh hưởng nặng thì tiến hành cắt bỏ hoa, trái và chăm sóc giúp cây phát triển trở lại để chuẩn bị cho vụ trái kế tiếp; nếu bị ảnh hưởng nhẹ đến trung bình thì nhà vườn tiếp tục theo dõi, chăm sóc, tăng cường bón phân hữu cơ và sử dụng phân bón lá để giúp cây mau phục hồi; thường xuyên thăm vườn để phát hiện và phòng trừ các bệnh hại xuất hiện nhiều trên cây vào mùa mưa. Sau mưa bão nhà vườn chủ dộng rút nước nhanh chóng, dọn dẹp cây bị gãy, đổ, hư hại; cố định cây bị long gốc, chằng chéo để ổn định cây, xới đất xung quanh gốc cây để giúp bộ rễ cây thông thoáng, mau phục hồi, sử dụng phân hữu cơ và phân bón lá trung, vi lượng giúp cây mau phục hồi; thường xuyên theo dõi sự sinh trưởng, phát triển của cây để có biện pháp kỹ thuật can thiệp và chăm sóc cây được tốt. 

Biện pháp canh tác cây ăn trái trong mùa hạn, mặn

Vào mùa nắng nóng, đặc biệt là từ tháng 2 đến tháng 4 dương lịch, tại tỉnh Sóc Trăng, chủ yếu là các huyên Long Phú, Cù Lao Dung, Kế Sách thường gặp mặn xâm nhập. Tại huyện Cù Lao Dung hiện đã phát triển được gần 5.000 ha cây ăn trái. Định hướng chung của huyện là sẽ hình thành nên những vùng trồng cây ăn trái tập trung gắn với chuỗi liên kết, tiêu thụ bền vững kết hợp du lịch. Tuy nhiên, khi mặn bắt đầu xâm nhập thì Cù Lao Dung là địa phương chịu ảnh hưởng trước nhất, điều này gây trở ngại về nguồn nước tưới cho vườn cây ăn trái.

Xác định sống chung với hạn, mặn nên ngay từ đầu mùa khô, nhà vườn huyện Cù Lao Dung đã chủ động nạo vét sông, kênh, mương tích trữ nước ngọt tại vườn, đầu tư lắp đặt hệ thống tưới phun tiết kiệm nước để đảm bảo duy trì tốt khả năng cấp nước cho cây trồng khi độ mặn vượt ngưỡng cho phép. Mùa khô năm 2015 - 2016, khi nước mặn lấn sâu vào nội đồng thì gần 3 ha trồng bưởi của gia đình bà Lâm Thị Pho ở thị trấn Cù Lao Dung đã bị thất thu khá lớn do cây bị vàng lá, cho trái kém. Từ đầu mùa khô năm 2019, gia đình bà Pho đã chủ động đào sâu kênh mương quanh vườn để trữ nước ngọt, lắp đặt hệ thống tưới phun nhỏ giọt để tiết kiệm nước tưới trong mùa hạn, mặn. Từ đó vườn bưởi của bà Pho phát triển tốt, năng suất đạt từ 13 - 15 tấn trái.

Làm đê bao và mương xung quanh vườn để cấp, thoát nước vào 2 mùa nắng, mưa.  

Nhận định ngành chức năng, mùa khô năm 2023, tình trạng hạn hán, thiếu nước, mặn xâm nhập có nguy cơ xảy ra cục bộ tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Cây trồng bị mặn xâm nhập sẽ có triệu chứng cháy lá, làm giảm sự phát triển, ảnh hưởng đến năng suất. Để đảm bào vườn cây ăn trái phát triển tốt vào mùa hạn, mặn, kỹ sư Võ Văn Vũ - Phó trưởng Phòng Bảo vệ thực vật, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sóc Trăng, khuyến cáo: Nhà vườn chủ động nguồn nước ngọt bằng cách là đào, nạo vét kênh, mương trong vườn cây để lấy nước tưới cho cây (đo độ mặn trước khi lấy nước tưới, độ mặn trên 1‰ thì không được tưới nước cho cây ăn trái). Đối với các loại cây mẫn cảm với dộ mặn như: Sầu Riêng, Chôm Chôm, Măng Cụt khi độ mặn trên 5‰ thì tuyệt đối không được tưới nước cho cây. Gia cố bờ bao, cống, bọng để tránh nước mặn xâm nhập vào vườn cây ăn trái. Mùa hạn, mặn không được rải vụ, trồng mới vườn cây ăn trái. Nếu thiếu nước tưới thì nhà vườn chủ động tưới cây với lượng nước tối thiểu để cây không bị héo. Tưới nước tiết kiệm kết hợp với tủ gốc cây bằng lá cây hoặc cỏ, rơm khô để giữ ẩm cho cây. Cắt tỉa cành tạo tán giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi thân; trong thời gian cây ra hoa, đậu trái, nhà vườn cần cắt tỉa bớt hoa, trái để giúp cây đủ sức nuôi hoa, trái đạt hiệu quả. Đối với vườn cây ăn trái bị nhiễm mặn phải được rửa mặn bằng nước ngọt, bón bổ sung phân Lân và Kali để tăng cường sức chống chịu cho cây trồng, tăng cường sử dụng phân hữu cơ để giữ ẩm cũng như cải tạo đất, sử dụng phân bón lá trung, vi lượng giúp cây mau phục hồi trong thời gian hạn, mặn; thường xuyên thăm vườn để phát hiện kịp thời và đưa ra biện pháp phòng, chống hạn, mặn nhằm giảm thiệt hại cho nhà vườn. 

Kỹ sư Võ Văn Vũ (bià trái ảnh) - Phó trưởng Phòng BVTV, Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Sóc Trăng.

Nếu vườn cây ăn trái bị ảnh hưởng bởi mưa, bão hay hạn, mặn sẽ mất một thời gian dài để khắc phục. Vì vậy, ngoài những biện pháp kỹ thuật đã được cơ quan chuyên môn khuyến cáo, nhà vườn cần quan tâm, theo dõi thường xuyên tình hình thời tiết, thủy văn để xây dựng giải pháp ứng phó phù hợp với tình hình thực tế cho vườn cây ăn trái của gia đình để đảm bảo hiệu quả sản xuất./.

Lâm Huy - Ngọc Thơ